Dyma restr o bum ffordd hollbwysig mae cemeg yn effeithio ar ein bywydau bob dydd. Dyn ni’n cymryd y prosesau cemegol hyn yn ganiataol yn aml, gan iddynt ddod yn rhan integredig o normau ein cymdeithas, ac maen nhw ar gael yn rhwydd- fel gwrthfiotigau, batris, a thrin dŵr.
Daw sebonau, glanedyddion, a diheintyddion o beirianneg gemegol. Mae gan foleciwlau sebon bennau hydroffilig (denu dŵr) a hydroffobig (gwrthod dŵr), sy’n eu galluogi i gael gwared ar saim a baw. Mae diheintyddion fel cannydd yn defnyddio adwaith ocsideiddio i dorri waliau celloedd bacteria, i sicrhau glendid.
Mae Cemeg yn ffactor ym mhob cyffur dych chi’n eu cymryd, o boen laddwyr neu wrthfiotig all achub eich bywyd. Caiff cyffuriau fferyllol eu cynllunio’n ofalus er mwyn i foleciwlau ryngweithio gyda’r corff mewn ffyrdd penodol, yn aml drwy efelychu neu rwystro prosesau naturiol. Mae hyd yn oed y ffordd mae moddion yn cael ei fetaboleiddio yn y corff yn broses gemegol.
Bob tro dych chi’n coginio, dych chi’n gwneud arbrawf gemeg! Un broses nodweddiadol yw adwaith Maillard, sy’n digwydd pan fydd proteinau a siwgrau mewn bwyd yn cael eu cynhesu, gan roi blas ac arogl arbennig i stecen wedi’i serio a bara wedi’i dostio. Proses gemegol arall yw gwneud emwlsiwn wrth greu mayonais neu ddresin salad, gan alluogi cynhwysion sy ddim yn naturiol gyfuno, i gymysgu’n esmwyth â’i gilydd.
Mae Cemeg yn chwarae rhan allweddol yn y deunyddiau dyn ni’n defnyddio bob dydd, o’r plastigion yn ein ffonau i’r ffibrau synthetig yn ein dillad. Mae polymerau, aloiau, a chymysgeddau’n gallu helpu i gyflenwi ffwythiant penodol, i wneud rhywbeth yn gryfach, ysgafnach, neu’n fwy hyblyg. Mae’r prosesau hyn dim ond yn bosibl drwy ddealltwriaeth drylwyr o nodweddion cemegau.
Yn olaf, mae ein tymer a theimladau’n gysylltiedig â niwroddarglydyddion megis dopamin a serotonin ar gyfer hapusrwydd, ffocws, gorbryder a chwsg. Gall anghydbwysedd cemegol effeithio’n andwyol ar iechyd meddwl, sef pam mae nifer o feddyginiaethau seiciatrig yn targedu lefelau niwroddarglydyddion.
Mae Cemeg yn rym pwerus sy’n llywio’r ffordd dyn ni’n byw bob dydd. Tro nesa byddwch chi’n glanhau, coginio neu ddefnyddio’ch ffôn cofiwch fod cemeg wrth wraidd yr holl bethau cyfarwydd hyn.